Waarom het keukentafelgesprek?

Vraagverheldering is belangrijk om de compensatieplicht vorm te geven. De Wmo-consulent doet aan vraagverheldering. Een van de mogelijkheden is om bij de burger op bezoek te gaan voor een gesprek. Veel gemeenten zijn huiverig voor deze ‘keukentafelgesprekken’. Dit vanwege de tijd en de kosten die een huisbezoek met zich meebrengt. De praktijk leert echter dat een huisbezoek veel voordelen heeft. Er wordt in de Wmo niet meer gewerkt met een verstrekkingenboek, maar de Wmo-consulent gaat met de burger op zoek naar de beste manier om een probleem te compenseren. Daarbij moet gedacht en gehandeld worden vanuit de hele persoon en vanuit alle mogelijke oplossingen. Het gaat om het resultaat: wordt met deze oplossing het probleem van deze burger voldoende opgelost? De Wmo is namelijk een participatiewet. Uitvoering van de Wmo moet zorgen voor zelfredzaamheid en het kunnen meedoen aan de samenleving.
Op een andere manier vragen stellen
In de praktijk wordt bij het zoeken naar oplossingen nog te vaak gekeken en gedacht vanuit de bestaande en bekende voorzieningen. Welke voorziening heeft de gemeente beschikbaar? Maar bij het zoeken naar oplossingen, moet in de eerste plaats onderzocht worden hoe de gemeente ervoor kan zorgen dat iemand echt meedoet. Daarvoor moet gekeken worden naar de situatie van die ene persoon. Mensen met beperkingen moeten duidelijk maken hoe hun leven eruit ziet en wat zij nodig hebben om mee te kunnen doen.
Dat betekent dat er andere vragen gesteld moeten worden. Wat gebeurt er in het leven van die persoon? Hoe heeft hij zijn leven georganiseerd. Welke ambities heeft hij? Dit komt het beste naar voren tijdens een huisbezoek. Er wordt dan direct zichtbaar welke belemmeringen in het dagelijkse leven hebben geleid tot een aanvraag bij de gemeente in het kader van compensatie. En dat maakt oplossingen op maat mogelijk.
Keukentafelgesprek
Staatssecretaris Ross introduceerde het begrip ‘keukentafelgesprek’. Het keukentafelgesprek staat voor zorgvuldig onderzoek naar de problemen van iemand op het gebied van zijn zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie en naar het samen zoeken van een oplossing daarvoor. Een gesprek aan de keukentafel betekent ook een huisbezoek. Veel gemeenten zijn echter huiverig vanwege de tijd en kosten die het met zich meebrengt. De praktijk leert echter dat de voordelen van een keukentafelgesprek opwegen tegen de nadelen.

Voordelen van huisbezoek
Een indruk van de voordelen van het huisbezoeken zoals die uit de gesprekken naar voren kwamen:
· Door het huisbezoek voelen burgers zich serieus genomen en is men meer open dan bij een loket.
· Het bespreken van persoonlijke problemen in een kantoor is voor een burger afstandelijker en anoniemer. Daarnaast is niet iedere burger vaardig genoeg om goed zijn of haar vragen onder woorden te brengen. Een huisbezoek biedt meer mogelijkheden om de burger te ondersteunen zijn of haar vraag te verhelderen omdat men in de eigen veilige thuissituatie is.
· Het huisbezoek laat de burger met een hulpvraag in de eigen omgeving zien. De zelfredzaamheid van de betreffende burger wordt zichtbaar in zijn eigen leefomgeving. Dit biedt aanknopingspunten om door te vragen of er ook beperkingen zijn op andere levensterreinen.
· In een huisbezoek wordt in de praktijk duidelijk of iets werkelijk een oplossing is in een bepaalde situatie of dat het juist niet zal werken in die specifieke woon- of leefsituatie.
· Sommige burgers doen zich beter voor dan ze zijn en hebben weinig zelfinzicht of ziekte-inzicht. Ze kunnen minder dan ze denken. Het huisbezoek geeft meer zicht op wat mensen werkelijk kunnen.
· De problematiek van mensen met psychosociale klachten wordt in een gesprek aan het loket vaak onvoldoende duidelijk. Tijdens een huisbezoek ziet men eerder hoe iemand leeft en hoe deze persoon zijn of haar huishouden voert. Ook kan er meer inzicht verworven worden of iemand psychische problemen heeft. Dat is belangrijk want door de bezuinigingen in de AWBZ komen er steeds meer burgers met psychosociale klachten bij het loket. De huiselijke omgeving biedt meer aanknopingspunten om een gesprek te beginnen over de (maatschappelijke) participatie van de betreffende burger.
· Sommige burgers kunnen meer dan ze denken. Ze hebben echter weinig zelfvertrouwen of zelfinzicht. Tijdens het huisbezoek kunnen ze aangezet worden om zaken uit te proberen en om dingen zelf op te pakken.
· Er kan tijdens een huisbezoek gekeken worden of er een sociaal netwerk om de burger aanwezig is en of dat netwerk aan te sporen is. Is er mantelzorg aanwezig? Heeft deze mantelzorger ondersteuning nodig?
· Huisbezoek geeft mogelijkheden om ter plekke informatie of advies te geven, om mee te denken en om waar nodig instructie te geven. In veel gevallen kunnen huisbezoeken daarom voorkomen dat er oplossingen komen die niet of verkeerd worden gebruikt ui